Kültürel Boyutlar ve Sosyotropik Retrospektif İktisadi Oylama: Avrupa Bazlı Bir Analiz

Yüksek lisans tezim (2021) amacıyla, Hofstede’nin kuramlaştırdığı kültürel boyutların, geriye dönük (retrospective) sosyotropik ekonomik oylamayı nasıl etkilediğini ortaya çıkarmak için bir araştırma projesi yürüttüm. Tezim, yakın gelecekte daha kapsamlı bir araştırma projesiyle sonuçlanabilecek güzel bir konuya sahip (doktora öğrencisi olarak akademik hayatıma devam etmeye karar verirsem tabii ki 🙂 ). İktisadi oylamanın ve kültürel boyutlar teorisinin ne olduğu, ve aralarındaki ilişkiyi daha iyi anlamama yardımcı olan araştırma sonuçlarını burada bulabilirsiniz.

İktisadi oylama ve kültürel boyutlar teorisi

İktisadi oylama, vatandaşların kişisel bütçelerinin veya ulusal ekonominin durumuna ilişkin geçmişteki performansla veya gelecekteki görünümle ilgili değerlendirmeleriyle şekillenen oy verme davranışını temsil eder. Sınıflandırılması için kullanılabilecek iki kapsam vardır: zaman ve boyut. Zaman, ekonomik oylamanın ilk kapsamını temsil eder. Adından da anlaşılacağı gibi, ekonomik oylamaya iki kutuplu, tek boyutlu bir çizgide yaklaşıyor: geçmişten deneyimlerin değerlandirilmesi (retrospective judgement) ve gelecekten beklentilerin değerlendirilmesi (prospective judgement). Bu bağlamda geriye dönük oylama, bir seçmenin geçmiş ekonomik deneyimlerinin oy verme davranışına nasıl yansıdığını kapsar ve ileriye dönük oylama, gelecekteki ekonomik beklentilerin rolüne vurgu yapar. Boyut, ikinci bir kapsam olarak iki ögeyi dikkate alır: birey veya hane ekonomisi (egotropic range) ve ulusal/makro anlamda ekonomi (sociotropic range).

Geert Hofstede’nin katkıda bulunduğu Kültürel Boyutlar Teorisi ise, güç mesafesi (power distance), belirsizlikten kaçınma (uncertainty avoidance), bireycilik ve kolektivizm (individualism versus collectivism), Masküleniteye karşı femininite (masculinity versus femininity), hoşgörüye karşı kısıtlama (indulgence versus restraint) ve uzun vadeli ve kısa vadeli yönelim (long- versus short-term orientation) gibi gruplandırmalar düzeyinde kültürlerarası bir sınıflandırma teorisidir.

Hipotez geliştirme ve veri analizi

2009 ve 2019 yılları arasında Avrupa’da kültürel boyutların geriye dönük sosyotropik oy verme davranışı üzerindeki etkisini analiz etmek için birkaç hipotez kullandım:

H1a: Güç Mesafesi (PDI) geriye dönük sosyotropik ekonomik oylamayı etkiler.
H1b: Belirsizlikten Kaçınma (UAI) geriye dönük sosyotropik ekonomik oylamayı etkiler.
H1c: Bireycilik (IDV) geriye dönük sosyotropik ekonomik oylamayı etkiler.
H1d: Maskülenite (MAS) geriye dönük sosyotropik ekonomik oylamayı etkiler.
H1e: Uzun Vadeli Yönelim (LTO) geriye dönük sosyotropik ekonomik oylamayı etkiler.
H1f: Hoşgörü (IVR) geriye dönük sosyotropik ekonomik oylamayı etkiler.

Bu hipotezler, 2009, 2014 ve 2019 için Avrupa Seçim Çalışmaları tarafından sağlanan 26 ülkenin kesitsel (cross-sectional) anket verilerinin, ve faktör analizi sonucu oluşturulan ülke puanlarını içeren Geert Hofstede tarafından sağlanan kültürel boyut verilerinin nicel analizi yoluyla test edilmiştir. Her hipotez için rastgele etkiler probit regresyon modeli uygulandı:

$\boldsymbol{probit}_{vote}\left ( P\left ( iktidar=1 \right ) \right ) = \beta _{0}$

$+\beta _{1}\times RetroSoc$

$+ \beta _{2}\times CultDim$

$+ \beta _{3}\times RetroSoc \times CultDim$

$+ \lambda _{year} + u$

Bu modelin bağımlı değişkeni, kukla değişkenler haline getirilmiş siyasi parti oy seçimidir; bu nedenle iktidar partisi/partileri seçimi “1”, diğerleri “0” olarak kodlanmıştır. Ulusal ekonomik koşulların geriye dönük olarak son 5 yıldaki değerlendirilmesi birinci bağımsız değişken, her ülke için kültürel boyut puanı ikinci bağımsız değişkendir. Kültürün ekonomik değerlendirme üzerindeki marjinal etkisini değerlendirmek için üçüncü değişken olarak, ilk iki bağımsız değişken arasındaki etkileşim noktası eklenmiştir. Bu modeli uygulamak için STATA’yı kullandım. Her şeyden önce, tüm verileri tek bir veri dosyasında (.dta) birleştirdim ve bu adım veri girişi görevlerini daha seri bir şekilde yapmamı sağladı. Ardından, sonuçları almak için aşağıdaki kodu kullandım ve bunları her biri için özel Microsoft Word belgesine (.doc) aktardım.

xtoprobit VoteChoiceNAT c.RetroSoc##c.PDI i.year
outreg2 using PDI.doc, replace ctitle(PDI)

xtoprobit VoteChoiceNAT c.RetroSoc##c.IDV i.year
outreg2 using IDV.doc, replace ctitle(IDV)

xtoprobit VoteChoiceNAT c.RetroSoc##c.MAS i.year
outreg2 using MAS.doc, replace ctitle(MAS)

xtoprobit VoteChoiceNAT c.RetroSoc##c.UAI i.year
outreg2 using UAI.doc, replace ctitle(UAI)

xtoprobit VoteChoiceNAT c.RetroSoc##c.LTO i.year
outreg2 using LTO.doc, replace ctitle(LTO)

xtoprobit VoteChoiceNAT c.RetroSoc##c.IVR i.year
outreg2 using IVR.doc, replace ctitle(IVR)

İstatistiksel olarak anlamlı sonuçlara göre, yüksek düzeyde güç mesafesi, belirsizlikten kaçınma ve maskülenitenin geriye dönük sosyotropik ekonomik oylamayı güçlendirdiğini, ancak yüksek düzeyde uzun vadeli yönelim ve hoşgörünün bunu azalttığını göstermektedir. Ancak bireyciliğin etkisi konusunda istatistiksel olarak anlamlı bir sonuca ulaşılamamıştır. Ulusal ekonominin geçmiş performansı hakkında iyi değerlendirmeler yapılırken görevdekilere oy verme olasılığında yılllara göre değişiklikler meydana gelmiştir, buna göre geriye dönük sosyotropik ekonomik oylamanın 2009’dan bu yana yoğunlaştığı söylenebilir. Sonuç olarak, bireycilik hariç tüm kültürel boyutlar, geriye dönük sosyotropik ekonomik oylamayı etkilemektedir. Etkileşim noktaları için marjinal etki grafikleri de aşağıda görülebilir:

Güç mesafesi (PDI) boyutundaki marjinal değişimlerin, geriye dönük sosyotropik iktisadi oylama sonucunda iktidar partisine oy verme olasılığına etkisinin grafiği (%95 güven aralıklarıyla). PDI puanı yüksekldikçe, geçmişe yönelik daha kötü değerlendirmelerin, iktidara oy verme olasılığını daha çok azalttığını gösteriyor. Yani, PDI arttıkça ekonomi hakkında daha iyi değerlendirmelere sahip seçmenin iktidara oy verme olasılığının daha da artar.

Belirsizlikten kaçınma (UAI) boyutundaki marjinal değişimlerin, geriye dönük sosyotropik iktisadi oylama sonucunda iktidar partisine oy verme olasılığına etkisinin grafiği (%95 güven aralıklarıyla). UAI puanı yüksekldikçe, geçmişe yönelik daha kötü değerlendirmelerin, iktidara oy verme olasılığını daha çok azalttığını gösteriyor. Yani, UAI arttıkça ekonomi hakkında daha iyi değerlendirmelere sahip seçmenin iktidara oy verme olasılığının daha da artar.

Bireycilik (IDV) boyutundaki marjinal değişimlerin, geriye dönük sosyotropik iktisadi oylama sonucunda iktidar partisine oy verme olasılığına etkisinin grafiği (%95 güven aralıklarıyla). Bu grafik, düşük IDV puanının (ki bu yüksek oranda kolektivist kültürel yapı anlamına gelir) veya yüksek IDV puanının (aşırı derecede bireyci kültür anlamına gelir), geçmişe yönelik daha kötü değerlendirmelerin iktidara partisine oy verme olasılığına herhangi bir etkisinin olmadığını işaret ediyor.

Maskülenite (MAS) boyutundaki marjinal değişimlerin, geriye dönük sosyotropik iktisadi oylama sonucunda iktidar partisine oy verme olasılığına etkisinin grafiği (%95 güven aralıklarıyla). MAS puanı yüksekldikçe, geçmişe yönelik daha kötü değerlendirmelerin, iktidara oy verme olasılığını daha çok azalttığını gösteriyor. Yani, MAS arttıkça ekonomi hakkında daha iyi değerlendirmelere sahip seçmenin iktidara oy verme olasılığı daha çok arttırıyor, bu da kültürdeki genel maskülenitenin iktisadi oy davranışları üzerindeki etkisini gösteriyor.

Uzun vadeli yönelim (LTO) boyutundaki marjinal değişimlerin, geriye dönük sosyotropik iktisadi oylama sonucunda iktidar partisine oy verme olasılığına etkisinin grafiği (%95 güven aralıklarıyla). Bu grafik diğer hipotez modellerinden farklı olarak, ulusal ekonominin geçmiş performansı hakkında daha iyi değerlendirmelere sahipken iktidara oy verme olasılığının, düşük LTO puanlarına sahip olma durumunda daha yüksek olduğunu işaret ediyor. Bu, daha yüksek LTO puanlarının geriye dönük sosyotropik ekonomik değerlendirmeler üzerindeki ılımlılık etkisinin gücünün, düşük LTO puanlarından daha az olduğu anlamına geliyor.

Hoşgörü (IVR) boyutundaki marjinal değişimlerin, geriye dönük sosyotropik iktisadi oylama sonucunda iktidar partisine oy verme olasılığına etkisinin grafiği (%95 güven aralıklarıyla). IVR düşük olduğunda, ekonominin gidişatına yönelik daha iyi değerlendirmelere sahipken iktidara oy verme olasılığındaki marjinal değişiklik, IVR’nin yüksek olduğu zamana göre daha güçlü oluyor.

Referanslar

Gökhan, A. B. (2021). Cultural Dimensions and Retrospective Sociotropic Economic Voting: an European Analysis (Unpublished master’s thesis). Vrije Universiteit Brussel, Brüksel, Belçika.